Συζυγικές συγκρούσεις : πώς να προστατεύσουμε τα παιδιά

Όλοι μας ακούμε συχνά τις αρνητικές επιδράσεις που έχουν στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών οι συγκρούσεις και οι τσακωμοί των γονιών, ιδιαίτερα όταν αυτές λαμβάνουν χώρα παρουσία των παιδιών. Βασισμένοι σε αυτό, πολλοί γονείς καταλήγουν στην ιδέα ότι οφείλουν να αποκρύπτουν παντελώς τις συζυγικές διαφωνίες από τα παιδιά τους. Ακόμα κι αν κάποιος βρίσκει την ιδέα αυτή ελκυστική και καλή, όλοι συμφωνούμε πως κάτι τέτοιο είναι απλά ανέφικτο και μη ρεαλιστικό.

Οι συγκρούσεις και τα αρνητικά συναισθήματα που προκύπτουν από αυτές είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της καθημερινής ζωής των ζευγαριών. Ερευνητικά γνωρίζουμε πως ζευγάρια που μπορούν να εκφράζουν ανοιχτά τις διαφωνίες τους και να επεξεργάζονται τις αναπόφευκτες διαφορές τους έχουν μακροπρόθεσμα πιο υγιείς και ευτυχισμένες σχέσεις.

Αυτό που συστήνεται να θυμούνται οι γονείς είναι πως δεν είναι η ίδια η σύγκρουση αλλά η διαχείρισή της που κάνει τη διαφορά. Αν μάθουμε να διαχειριζόμαστε τις διαφωνίες μας με τρόπο τέτοιο ώστε να λειτουργήσουμε σαν ένα θετικό παράδειγμα για τα παιδιά κι όχι σαν μία τραυματική εμπειρία, μπορούμε να τσακωνόμαστε ελεύθερα! Και όπως όλα τα πράγματα σε μία λειτουργική οικογένεια, έτσι και οι καβγάδες έχουν τους κανόνες τους.
 

Κανόνας 1. Δεν εμπλέκουμε τα παιδιά στις μεταξύ μας συγκρούσεις
Η διαδικασία της επίλυσης μίας σύγκρουσης δεν είναι μία εύκολη κατάσταση και σίγουρα, ξεπερνά τις δυνατότητες ενός μικρού παιδιού. Καμιά φορά η αναστάτωση στο σπίτι είναι τέτοια που το ίδιο το παιδί προσπαθεί να υιοθετήσει το ρόλο του διαμεσολαβητή ή του «πυροσβέστη» ανάμεσα στους γονείς. Συχνά στο επίκεντρο το παιδί βιώνει συναισθήματα ντροπής, ενοχής και φόβου και άγχους, ιδιαίτερα έντονα όταν μάλιστα οι γονείς χρησιμοποιούν το παιδί σαν ενδιάμεσο («πες στον πατέρα σου ότι..») ή όταν του ζητούν να κρατήσει κάποιο μυστικό από τον άλλο γονέα («μην πεις στη μαμά ότι …»). Χρήσιμο είναι να διαβεβαιώσετε λεκτικά το παιδί ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για τη διαφωνία και πως καμιά φορά οι γονείς διαφωνούν στην προσπάθειά τους να βρουν την καλύτερη για όλους λύση. Τονίζουμε πως οι γονείς ξέρουν πώς να λύσουν τη διαφωνία τους και πως η επίλυση είναι καθαρά θέμα των γονιών.

Κανόνας 2. Δεν χρησιμοποιούμε τα παιδιά σαν όπλα
Δύο γονείς θυμωμένοι ή εξοργισμένοι ο ένας με τον άλλον δεν είναι απίθανο, πάνω στην παρόρμηση της στιγμής να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν τη σχέση με τα παιδιά τους , προκειμένου να πληγώσουν ο ένας τον άλλον. Το πιο σημαντικό όλων είναι οι γονείς να διαχωρίζουν τους ρόλους τους: είναι πληγωμένοι σύζυγοι αλλά είναι και γονείς. Ως γονείς οφείλουν να προστατεύσουν το παιδί τους, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται εκείνη την ώρα με το να μη μιλάνε υποτιμητικά ο ένας για τον άλλον, ούτε με το να προσπαθούν να αποξενώσουν το παιδί από τον ένα γονέα εκβιάζοντας έτσι την εξουσία του ενός προς τον άλλον. Όταν το παιδί εισπράξει κάτι τέτοιο, μπερδεύεται μη ξέροντας πώς να ανταποκριθεί σε αυτό ώστε να μη το απορρίψει ο ένας από τους δύο γονείς και αγχώνεται σηκώνοντας το βάρος της ευθύνης για την αποκατάσταση της διαφωνίας των ενηλίκων.

Κανόνας 3. Φροντίζουμε το παιδί να δει ότι η σύγκρουση επιλύθηκε
Έχουμε δικαίωμα να θυμώνουμε και να καβγαδίζουμε μπροστά στα παιδιά, στη βάση του ότι δεν είμαστε ρομπότ να ελέγχουμε κάθε μας παρόρμηση, όμως έχουμε και υποχρέωση να δίνουμε στα παιδιά μας σωστά μηνύματα για την επίλυση των προβλημάτων και των συγκρούσεων. Είναι εντάξει το παιδί μας να μας δει να μαλώνουμε αν λίγο μετά μας δει και να συμβιβαζόμαστε, και να ζητάμε συγγνώμη και να αγκαλιάζουμε ο ένας τον άλλον τρυφερά. Μέσα από τις διεργασίες αυτές μεγαλώνουμε παιδιά συναισθηματικά υγιή, που δεν συνδέουν το θυμό με την έλλειψη αγάπης και που δε θα φοβούνται αργότερα να διεκδικούν την άποψή τους, εφ’ ‘όσον θα έχει γίνει βίωμά τους πως οι συγκρούσεις δε σηματοδοτούν το τέλος μιας σχέσης, αλλά σηματοδοτούν νέες λύσεις που είναι απαραίτητες για την εξέλιξη όλης της οικογένειας.

Κανόνας 4. Αναπτύσσουμε δίκτυα συναισθηματικής υποστήριξης για τα παιδιά μας
Το να υπάρχουν γύρω από το παιδί σταθερά και υποστηρικτικά δίκτυα, είτε αυτά περιλαμβάνουν φίλους, είτε συγγενείς, είτε εκπαιδευτικούς φαίνεται να λειτουργεί προστατευτικά για ένα παιδί, ιδιαίτερα όταν στο στενό οικογενειακό του περιβάλλον υπάρχει ένταση. Συνίσταται να αξιοποιείται η επαφή του παιδιού με άλλα υγιή περιβάλλοντα, έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος να στραφεί το παιδί σε παραβατικά πλαίσια ή σε αποκλίνουσες ομάδες συνομηλίκων.

Κανόνας 5. Μιλάμε στα παιδιά για αυτό που συμβαίνει και αξιοποιούμε τη συναισθηματική αγωγή
Η συζήτηση με το παιδί για τα συναισθήματά του σε σχέση με τις συζυγικές προστριβές δεν είναι και η πιο εύκολη διαδικασία. Όσο άσχημα κι αν αισθανόμαστε εμείς σαν ενήλικες, βοηθάει να σκεφτόμαστε πόσο πιο άσχημα νιώθει ένα παιδί και πόσο πιο ανίκανο να διαχειριστεί αυτό που συμβαίνει. Χρειάζεται λοιπόν την καθοδήγησή μας, την ήρεμη αντίδρασή μας μετά τη σύγκρουση, τη διαβεβαίωσή μας ότι οι γονείς ξέρουν να λύνουν τις διαφωνίες που προκύπτουν και πως δεν ευθύνεται το παιδί για αυτές και την ενθάρρυνσή μας να μιλήσουν τα ίδια για το πώς νιώθουν. Περιγράφουμε με ήρεμη φωνή το τι συνέβη και εξηγούμε πως οι δύο γονείς αναζητούν την καλύτερη λύση για όλους μες το σπίτι.

Οι αναστατώσεις, οι αλλαγές και οι συζυγικές συγκρούσεις είναι που δημιουργούν και διατηρούν τους μόνιμους και σταθερούς δεσμούς μες την οικογένεια και αν αυτό το μεταβιβάσουμε σαν γνώση στα παιδιά μας, μάλλον πως θα τους έχουμε κάνει ένα σπουδαίο δώρο για την ενήλικη ζωή τους.

Κονιδάκη Ελπίδα- Ψυχολόγος
InterNus- Κέντρο Συμβ/κής & Ψυχ/πείας