Ρυθμιστής το Ιράν στη Μέση Ανατολή

Μπορεί από τότε να έχει περάσει καιρός, αλλά όντως υπήρξε μια εποχή στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν που το Ιράν ήταν βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Αυτό πριν το 1979 και την ανατροπή του Σάχη.

Στην πορεία βέβαια, η χώρα έμελλε υπό τον Χομεϊνί και τους Φρουρούς της Επανάστασης να εξελιχθεί σε… αγαπημένο εχθρό των ΗΠΑ και να αποκτήσει διαστάσεις «στρατηγικής απειλής» για τη διεθνή κοινότητα.

Πίσω στο παρόν, ακριβώς 35 χρόνια μετά την Ιρανική Επανάσταση, η Τεχεράνη έχει επιστρέψει στο προσκήνιο ως κυρίαρχος πόλος σταθερότητας και κραταιός ρυθμιστής των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή. Είναι αυτές της οι ιδιότητες που της δίνουν μάλιστα το προνόμιο να «φλερτάρει» και πάλι, έπειτα από «εξορία» αρκετών ετών, με τη Δύση (ΗΠΑ, Βρετανία).

Η επιστροφή του Ιράκ σε συνθήκες εμφυλιοπολεμικού χάους και η δυναμική επανεμφάνιση της σουνιτικής απειλής (με την επέλαση των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους σε Ιράκ και Λεβάντε) αναγκάζουν εκ των πραγμάτων τη Δύση να «επενδύσει» στη στήριξη του Ιράν.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι Βρετανοί (στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ) ξανανοίγουν την πρεσβεία τους στην Τεχεράνη και οι Αμερικανοί βλέπουν ως «εποικοδομητική» μια επαναπροσέγγιση με το Ιράν. «Οι συνθήκες είναι τώρα κατάλληλες για την επαναλειτουργία της πρεσβείας μας στην Τεχεράνη», ανακοίνωσε χθες χαρακτηριστικά ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ουίλιαμ Χέιγκ, ο οποίος μάλιστα χαρακτήρισε το Ιράν «σημαντική χώρα σε μια ασταθή περιοχή».

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ήρθε κι αυτός λίγες ώρες αργότερα χθες να ενισχύσει τις δηλώσεις του υπουργού του, καθώς παρουσιάστηκε αποφασισμένος να συμβάλει στην «ανοικοδόμηση» των διπλωματικών δεσμών Λονδίνου-Τεχεράνης. Υπενθυμίζεται πως οι εν λόγω δεσμοί είχαν διακοπεί στα τέλη του 2011, όταν ομάδες ισλαμιστών επιτέθηκαν στη βρετανική πρεσβεία στην Τεχεράνη προχωρώντας σε καταστροφές και λεηλασίες.

Συνάντηση στη Βιέννη
Το έδαφος για την επαναπροσέγγιση είχαν προετοιμάσει βέβαια οι ίδιες οι ΗΠΑ λέγοντας «ναι» σε ανεπίσημες συνομιλίες με το Ιράν για την κατάσταση στο Ιράκ. Αξιωματούχοι των δύο χωρών συναντήθηκαν τη Δευτέρα στη Βιέννη (στο περιθώριο των συνομιλιών για τα πυρηνικά του Ιράν). Φήμες μιλούσαν μάλιστα και για προγραμματισμένο ραντεβού μεταξύ του Αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών Γουίλιαμ Μπερνς και του Ιρανού ΥΠΕΞ Τζαβάντ Ζαρίφ.

Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί μίλησε από την πλευρά του ανοιχτά για «συνεργασία» με τις ΗΠΑ, ενώ ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Τζον Κέρι δεν απέκλεισε την επαναπροσέγγιση εάν αυτή είναι «εποικοδομητική». Χαρακτηριστικό είναι και χθεσινό δημοσίευμα της «Τhe Wall Street Journal» που βλέπει να ξεκινά ένα «μεγάλο και μακροπρόθεσμο παζάρι» μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον.

Σε ανάλογο πνεύμα, και οι «Financial Times» καλούσαν μέσα από το χθεσινό τους editorial τις ΗΠΑ να ενθαρρύνουν μια ένωση δυνάμεων Ουάσιγκτον-Τεχεράνης στο μέτωπο του Ιράκ. Το Ιράν ξεχωρίζει πλέον ως η ισχυρότερη και μεγαλύτερη σιιτική δύναμη στη Μέση Ανατολή. Για πολλούς αναλυτές μάλιστα, είναι η μόνη δύναμη που μπορεί επί του παρόντος να ανακόψει την επέλαση του σουνιτικού εξτρεμισμού και να συγκρατήσει τους Κούρδους που προσπαθούν κι αυτοί να εκμεταλλευτούν το χάος προς όφελός τους. Ο κομβικός ρόλος του Ιράν ενισχύεται βέβαια και από τη χαοτική κατάσταση στην υπόλοιπη γειτονιά της Μέσης Ανατολής.

Η Συρία, η Λιβύη και το Ιράκ διανύουν φάσεις ανησυχητικής αστάθειας. Ακόμη και η σουνιτική Αίγυπτος εξέρχεται από μια περίοδο έντονων εσωτερικών κλυδωνισμών, ενώ το Ισραήλ έχει εγκλωβιστεί σε μια φάση εσωστρέφειας με αποτέλεσμα να μοιάζει… άφαντο από τις εξελίξεις. Οσο για την Αγκυρα, οι σχέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν με την Ουάσιγκτον είναι εδώ και καιρό ψυχρές και πλούσιες… σε αγκάθια.

Με δεδομένα λοιπόν τα παραπάνω, επόμενο είναι το ούτως ή άλλως ισχυρό στρατιωτικά Ιράν να παρουσιάζεται ως πυλώνας σταθερότητας και να ρίχνει νέες γέφυρες επικοινωνίας με τη Δύση, πράγμα που φυσικά προκαλεί έντονη ανησυχία στους σουνίτες του Κόλπου (Σαουδική Αραβία, Κατάρ).

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ