ΗΠΑ: Κλωνοποίηση βλαστικών κυττάρων για διαβητικούς

Μία αμερικανική επιστημονική ομάδα δημιούργησε βλαστικά κύτταρα εμβρυικού τύπου από σωματικά κύτταρα ενηλίκων, με την μέθοδο που κλωνοποιήθηκε για η Ντόλι, το πρώτο κλωνοποιημένο πρόβατο, το 1996. Στη συνέχεια, τα βλαστικά κύτταρα μετατράπηκαν σε κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά σε διαβητικούς, στους οποίους αυτά τα ζωτικά κύτταρα δεν λειτουργούν.

Το επίτευγμα ενισχύει τις προσπάθειες της αναγεννητικής ιατρικής για τη δημιουργία νέων κυττάρων και ιστών που θα είναι «κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα» κάθε ξεχωριστού ασθενούς, αφού θα προέρχονται από τα δικά του κύτταρα. Μελλοντικά, μπορεί να υπάρξουν για κάθε άνθρωπο «τράπεζες» βλαστοκυττάρων, από όπου θα λαμβάνονται εξειδικευμένα κύτταρα για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεών του.

Μεταξύ άλλων, η μέθοδος γεννά ελπίδες και για τη θεραπεία των νευροεκφυλιστικών παθήσεων (Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α.) μέσω βλαστικών κυττάρων που θα αναγεννούν τους κατεστραμμένους νευρώνες. Όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα χρειαστούν ακόμη αρκετά χρόνια ερευνών, έως ότου τέτοια κλωνοποιημένα κύτταρα δοκιμαστούν σε ανθρώπους για θεραπείες.

Η πρώτη φορά που επιτεύχθηκε δημιουργία βλαστικών κυττάρων από την κλωνοποίηση κυττάρων ανθρωπίνων εμβρύων και μωρών ήταν πέρυσι τον Μάιο, από τον αναπαραγωγικό βιολόγο Σουκράτ Μουταλίποφ του Πανεπιστημίου Υγείας και Επιστήμης του Όρεγκον. Στις 17 Απριλίου φέτος, μια κορεατική ερευνητική ομάδα ανακοίνωσε στο περιοδικό βιολογίας «Cell Stem Cell» ότι κλωνοποίησε εμβρυικά βλαστικά κύτταρα χρησιμοποιώντας πυρήνες δερματικών κυττάρων από δύο υγιείς άνδρες ηλικίας 35 και 75 ετών, αποδεικνύοντας έτσι ότι η ίδια τεχνική είναι δυνατό να εφαρμοστεί και με κύτταρα ενηλίκων.

Τώρα, για πρώτη φορά, μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Ντίτερ Έγκλι του ερευνητικού ινστιτούτου Stem Cell Foundation της Νέας Υόρκης και τον Μαρκ Σάουερ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κολούμπια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το ίδιο και με το «New Scientist», κλωνοποίησαν βλαστικά κύτταρα που περιείχαν τον πυρήνα δερματικών κυττάρων (και άρα το DNA) μιας 32χρονης γυναίκας, που είχε διαβήτη τύπου 1 από την ηλικία των δέκα ετών. Στη συνέχεια, οι ερευνητές πέτυχαν να διαφοροποιήσουν (εξειδικεύσουν) αυτά τα βλαστικά κύτταρα, ώστε να εξελιχθούν σε κύτταρα παραγωγής ινσουλίνης.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, όλες οι ερευνητικές ομάδες αξιοποίησαν μια βελτιωμένη εκδοχή της μεθόδου της «μεταφοράς πυρήνα σωματικού κυττάρου» κατά την οποία ο πυρήνας ενός κυττάρου του ασθενούς (γενικότερα του δότη) τοποθετείται σε ένα μη γονιμοποιημένο ωάριο από όπου έχει εξαχθεί ο δικός του πυρήνας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον επαναπρογραμματισμό του κυττάρου σε εμβρυική κατάσταση, από όπου μετά είναι εφικτή η δημιουργία επιμέρους ειδών κυττάρων.

Η τεχνική αυτή της δημιουργίας βλαστικών κυττάρων μέσω κλωνοποίησης «ανταγωνίζεται» ως δυνητική θεραπευτική μέθοδος την εναλλακτική τεχνική της δημιουργίας πολυδύναμων (σαν τα βλαστικά) κυττάρων μέσω της προσθήκης γονιδίων σε ενήλικα σωματικά κύτταρα (πχ του δέρματος), ώστε αυτά να αναπρογραμματιστούν και να επιστρέψουν σε μια εμβρυικού τύπου κατάσταση (η εν λόγω τεχνική εμφανίστηκε το 2006).

Η πρώτη μέθοδος θεωρείται καλύτερη και ασφαλέστερη από πολλούς ειδικούς, επειδή τα βλαστικά κύτταρα που προέρχονται από την κλωνοποίηση ενηλίκων κυττάρων, κινδυνεύουν λιγότερο να απορριφθούν από το σώμα του ασθενούς, όταν μεταμοσχευθούν σε αυτόν, ενώ δεν απειλούνται με καρκίνο όπως στην περίπτωση του γονιδιακού αναπρογραμματισμού. Όμως η τεχνική της κλωνοποίησης είναι ακριβή, τεχνικά δύσκολη και ηθικά επίμαχη, εφόσον γίνεται χρήση εμβρυικών κυττάρων (ωαρίων).

Μέχρι στιγμής, παραμένει ασαφές ποια μέθοδος θα αποδειχτεί καλύτερη από θεραπευτικής πλευράς. Γι’ αυτό, ήδη οι επιστήμονες -όπως συνέστησε και ο δημιουργός της «Ντόλι» Ίαν Γουίλμουτ του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου- σχεδιάζουν να συγκρίνουν στην πράξη τα δύο διαφορετικά είδη βλαστικών κυττάρων (από κλωνοποίηση και από γονιδιακό αναπρογραμματισμό), που θα προέρχονται από τον ίδιο άνθρωπο. Η πρόοδος πάντως αναμένεται μάλλον αργή, αν μη τι άλλο λόγω των δισταγμών που γεννά ακόμη η έννοια της κλωνοποίησης, καθώς δεν έχουν πάψει οι φόβοι ότι τελικά θα ανοίξει ο δρόμος για την κανονική κλωνοποίηση ενός ανθρώπινου μωρού.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ