Ολίγη ΠΑΣΟΚολογία δε βλάπτει…

       Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα υπήρξε το κυρίαρχο πολιτικό κόμμα στην περίοδο της μεταπολίτευσης. Μπορεί να πιστωθεί όλες εκείνες τις πολιτικές που μετέτρεψαν την Ελλάδα από τριτοκοσμική χώρα με μόλις 1400 δολάρια κατά κεφαλήν εισόδημα το 1974, σε χώρα που ανήκει (τουλάχιστον ακόμη) στην Ευρωζώνη και στις πρώτες τριάντα πλούσιες χώρες παγκοσμίως.
      Μπορεί όμως και να χρεωθεί την αποτυχία του ουσιαστικού εκσυγχρονισμού του κράτους και της διοίκησης και κατ επέκταση της ίδιας της Ελληνικής κοινωνίας, στα χρόνια της μεταπολίτευσης και για την επικράτηση του κρατισμού και του κορπορατισμού.
      Το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε πραγματικά ως κινηματικός πολιτικός φορέας διείσδυσε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και υπήρξε στην ουσία ένα γέννημα και μια έκφανση της Ελληνικής κοινωνίας. Ακόμη και αν ξεκίνησε ως πρωτοποριακό και ριζοσπαστικό, εντούτοις δεν κατάφερε να αλλάξει την Ελληνική κοινωνία.
        Αντίθετα ενσωματώθηκε στις διαχρονικές ιδιότυπες κοινωνικές συνθήκες που διέπουν την Ελληνική επικράτεια από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Η πελατειακή σχέση, ο συγκεντρωτισμός, ο νεποτισμός, η γραφειοκρατία, η λογική της παρέας, των «δικών» μας και των «άλλων».
      Παρόλα αυτά, υπήρξε ο κατ εξοχήν φορέας πολιτικού φιλελευθερισμού (άλλο ένα παράδοξο της Ελλάδας, πολιτικό φιλελευθερισμό επέφερε ένα …σοσιαλιστικό κόμμα!), έκανε προσπάθειες για δημιουργία σύγχρονων θεσμών, άλλες πέτυχαν, άλλες άφησε στη μέση, όμως τελικά αφέθηκε στη δίνη των δήθεν ιδεολογικών αλλά στην πράξη απόλυτα ωφελιμιστικών συντεχνιακών διεκδικήσεων.  Αφέθηκε στη λογική της άσκησης πολιτικής παροχών έχοντας πάντα μια δεξιά και μια αριστερά να διεκδικούν ακόμη περισσότερες παροχές. Η ανάγκη να πάει κόντρα στις σειρήνες παρόλο που επισημάνθηκε από ορισμένους τελικά δεν επικράτησε.
       Ο λαϊκισμός επενδυμένος με το μανδύα της κοινωνικής ευαισθησίας και της αριστεροσύνης, κυριάρχησαν σε κρίσιμες περιόδους και συνέτειναν κυρίως ως νοοτροπία, σ αυτό που ζούμε σήμερα.
          Στην πράξη, το ΠΑΣΟΚ υπηρετούσε την ιδεολογική νίκη της αριστεράς και την επικράτησή της ως η ιδεολογία των φτωχότερων, οι οποίοι είχαν χάσει κατά κράτος από τη δεξιά στον εμφύλιο.
      Το πασπάλισμα αυτής της ιδεολογίας με ορισμένες δόσεις ρεαλισμού, διαλλακτικότητας και διπλωματικών κινήσεων ενταγμένων σωστά στη διεθνή σκακιέρα, εξασφάλισε στον Ελληνικό λαό για χρόνια, τις καλύτερες μέρες στην ιστορία του από την άποψη της οικονομικής ευμάρειας αλλά και τις καλύτερες συνθήκες ιδεολογικής ικανοποίησης, με την ψευδαίσθηση ότι η ευμάρεια αυτή έχει αριστερά ιδεολογικά χαρακτηριστικά.
        Στην ουσία όσοι είχαν δύναμη να διεκδικήσουν, κατάφερναν να παίρνουν και το μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα. Μια πίτα η οποία ολοένα μεγάλωνε, αλλά με εμφανώς καταναλωτικά και όχι παραγωγικά πρότυπα.  Βέβαια σ αυτή την κατάσταση συνέβαλαν με πολύ έντονο τρόπο και η δεξιά αλλά και η αριστερά, μια που η πολιτική διαφοροποίησή τους ήταν στην ένταση διεκδίκησης των πάσης φύσεως παροχών. Αν το ΠΑΣΟΚ βαρύνεται με το «Τσοβόλα δώστα όλα», οι άλλοι δύο βαρύνονται με το « δεν φτάνουν όλα, δώστε περισσότερα»
       Στη μακρόχρονη Κυβερνητική παρουσία του ΠΑΣΟΚ, ήταν επόμενο να συμβούν οικονομικά σκάνδαλα και μάλιστα από εκείνους οι οποίοι επικαλούνταν ότι ήταν πιο «φιλολαϊκοί», όμως εκείνο που υπήρξε σοβαρότερο, ήταν η γενικότερη αφασία που επικράτησε σε σχέση με την τήρηση των κανόνων, μια γενικότερη ανομία, η οποία επέφερε στην ουσία την απόσυρση βασικών κανόνων δημοκρατίας, όπως είναι η τήρηση των νόμων, ο σεβασμός των δικαιωμάτων των άλλων, η προστασία του δημοσίου συμφέροντος…Σ όλα αυτά βέβαια, η συμβολή της λεγόμενης αριστεράς ήταν σημαντική.
      Αν η δημοσιονομική αστοχία της χώρας δημιουργήθηκε κυρίως τα χρόνια 2007-2009, η γενικότερη νοοτροπία που μας οδήγησε σ αυτήν, δημιουργήθηκε αρκετά χρόνια πριν σε ένα άνευ προηγουμένου ανταγωνισμό του πολιτικού προσωπικού στην ικανοποίηση ενός  άνευ προηγουμένου ανταγωνισμού διεκδικήσεων των κοινωνικών ομάδων και συντεχνιών.
 
      Η διαχείριση της κρίσης από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έγινε στο πλαίσιο των ίδιων νοοτροπιών.  Όμως ήδη το ΠΑΣΟΚ ανεξάρτητα από την εκλογική του νίκη, ήταν ένα κόμμα αξιωματούχων, οι οποίοι ανάλογα με το πόσο τους είχε αγγίξει το μαγικό ραβδάκι του αρχηγού, έπαιρναν και το σχετικό τιμάριο. Όμως αυτή η μέθοδος διακυβέρνησης δεν μπορούσε να έχει επιτυχία σε συνθήκες διαχείρισης κρίσης. Η επιλογή αρχηγού από τη βάση ήδη από το 2004, μπορεί να διαφημίστηκε ως δημοκρατική διαδικασία, αλλά τελικά αποδείχθηκε ότι συνέβαλε στη μεσσιανική αντίληψη των πραγμάτων.
    Ένας αρχηγός με καλή πρόθεση με ένα κύκλο εμπίστων του αρχηγού, επίσης με καλή πρόθεση, διαχειρίζονται την κρίση για το καλό μας, αφήνοντας τους άλλους να μην έχουν διαβάσει ούτε το μνημόνιο… Και βέβαια ούτε τα στελέχη αλλά κυρίως ούτε ο λαός κατάλαβαν τι ακριβώς συνέβαινε.
    Έβλεπαν απλά να κατεδαφίζονται κεκτημένα χρόνων, -για το καλό τους- για να μην καταστραφούν- χωρίς ποτέ κανείς να τους εξηγήσει, να τους αφήσει να εκφραστούν έστω στα όργανα… Έτσι υπάρχουν κάποιοι που διαχειρίστηκαν με προσωπικό κόστος, άγχος και κούραση κομμάτια της κρίσης την περίοδο 2009-2014, χωρίς όμως ποτέ να καταλάβουν ότι  δεν αρκεί η καλή πρόθεση και η ιεραποστολική διάθεση, αλλά απαιτούνται πολιτικές και κοινωνική πειθώ για την εφαρμογή τους.
    Για να είμαστε όμως δίκαιοι, η πολιτική στάση του Α. Σαμαρά και του Α Τσίπρα, ήταν συνεπής στις στρεβλώσεις της μεταπολίτευσης. Συνέχισαν σαν να μην τρέχει τίποτα να ανταγωνίζονται σε παροχές αντίστασης και στην αντιμνημονιακότητα, ενδιαφερόμενοι όχι τόσο για τη χώρα, αλλά για την πολιτική τους ανάδειξη. Σε μια κοινωνία που είχε συνηθίσει να πορεύεται χρόνια με αυτή τη νοοτροπία δεν είναι να απορεί κανείς που και οι δύο κατάφεραν να γίνουν Πρωθυπουργοί.
    Αντίθετα το ΠΑΣΟΚ τείνει να σβήσει από τον πολιτικό χάρτη. Στην ουσία έχασε όλη του την εκλογική πελατεία γιατί πήγε κόντρα στην ίδια τη φύση του. Μπορεί όσοι το εγκατέλειψαν, στελέχη και ψηφοφόροι να επικαλούνται ότι πήγε κόντρα στην ιδεολογία του, αλλά στην πραγματικότητα είναι η πρώτη φορά που ακολούθησε με σειρά προτεραιότητας την ιδεολογία που θα έπρεπε να έχει ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Πρώτα η πατρίδα, έστω και με αποφάσεις που έχουν πολιτικό κόστος, ξεκάθαρα ευρωπαϊκή πορεία ως κορυφαία στρατηγική πολιτική επιλογή, συμμετοχή σε κυβερνήσεις συνεργασίας, οι οποίες είναι και ο κανόνας στην Ευρώπη  και δημοσιονομικά μέτρα που να προσπαθούν να μην επιβαρύνουν τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας.
   Είναι αλήθεια ότι στο τελευταίο δεν τα πολυκατάφερε, αλλά αν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να είναι στον κόσμο του, το ΠΑΣΟΚ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο κόμμα έχει κάνει τις μεγαλύτερες προσπάθειες και έχει υποστεί και τις μεγαλύτερες απώλειες κατά τη διαχείριση της κρίσης.  

    Τώρα το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται ενώπιον ενός συνεδρίου στο οποίο έχει επενδύσει την προσπάθεια της επιβίωσής του. Η κοινωνία δεν δείχνει να ενδιαφέρεται και το πολιτικό σύστημα βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο που βρέθηκε ποτέ από τη Μεταπολίτευση και μετά. Όλο το πολιτικό σκηνικό βρίσκεται σε παραζάλη, η ίδια η κοινωνία βρίσκεται σε κατάσταση παροξυσμού και λειτουργεί με βάση κυρίως συναισθήματα  θυμού, οργής, συμπάθειας, αντιπάθειας, φόβου, στερεοτύπων, προβολών, ματαιώσεων κλπ.
    
Στις συνθήκες αυτές τι μπορεί να κάνει ένα συνέδριο του ΠΑΣΟΚ;
 
   Το βασικότερο είναι να είναι συνεπές με ότι τα τελευταία χρόνια υποστηρίζει ως συρρικνωμένο πλέον ΠΑΣΟΚ. Σε μια γενικότερη σύγχυση όλων για όλα, πρέπει το ΠΑΣΟΚ να αναδείξει τις αναγκαίες εκείνες σταθερές απέναντι σε κάθε είδους λαϊκισμό. Τις σταθερές εκείνες που είναι απαραίτητες σε οποιαδήποτε χώρα για να έχει αναπτυξιακό μέλλον. Να παλέψει να πείσει για το σωστό, όχι να παλέψει για να πλασαριστεί καλύτερα στη ροή των πολλών. Το ζητούμενο δεν είναι αν συρρικνώθηκαν τα ποσοστά του κόμματος, όσο το αν η πολιτική που εφάρμοσε ήταν αναγκαία, ανεξαρτήτως επίδρασης στα ποσοστά του κόμματος.   
    Αν όπως σε κάθε συνέδριο στο παρελθόν, οι διάφοροι κομματικοί στρατοί ακονίζουν τα μαχαίρια τους για να κατηγορήσουν αλλήλους, τότε δεν υπάρχει λόγος να γίνει συνέδριο. Αν η ανάδειξη κάποιου ηγέτη προϋποθέτει το θάψιμο του άλλου ή του προηγούμενου, ομοίως.

    Δύο είναι τα βασικά ζητήματα τα οποία πρέπει να απαντήσει το συνέδριο.

  Το ένα είναι να διευκρινίσει το πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο που κινείται ως σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του. Αν λες «πήραμε μέτρα που δεν τα θέλαμε, γιατί μας τα επέβαλλαν οι δανειστές και ήταν αναγκαία», κάνεις τριπλή αντίφαση σε μια φράση. Αν λες «ότι έγινε, έγινε με τον καλύτερο τρόπο δεδομένων των συνθηκών», μάλλον κινείσαι στη σφαίρα του φαντασιακού.  Ιδεολογική λοιπόν και πολιτική αποσαφήνιση χρειάζεται να γίνει στο συνέδριο, ώστε να αντιμετωπίσει το παρελθόν, να αντιμετωπίσει τη διαχείριση της κρίσης και κυρίως, να περιγράψει το μέλλον, το νέο εθνικό στόχο και τη στρατηγική.
    Το δεύτερο ζήτημα είναι η διαμόρφωση μοντέλου ηγεσίας, σε όλα τα επίπεδα. Το παλιό μοντέλο έχει αποτύχει παταγωδώς. Ως αρχηγικό κόμμα το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε να κινητοποιήσει τις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας. Οι θέσεις εξουσίας εξαρτιόνταν από την επαφή με την καμαρίλα του αρχηγού, ο οποίος έχοντας αναδειχθεί απευθείας από το λαό, δε λογοδοτούσε σε κανένα όργανο. Έτσι δεν υπήρχε λόγος να γίνεται πολιτική συζήτηση ουσίας στις νομαρχιακές, στην κεντρική επιτροπή ή στο εκτελεστικό γραφείο. Αρκούσε η επιθυμία του αρχηγού και των πέντε έξι συνομιλητών του…
    Το συνέδριο πρέπει να δώσει απάντηση και λύση σε όλα αυτά…δεν έχει καμιά σημασία ποιος θα γίνει αρχηγός σε ένα άδειο τσουβάλι. Σημασία έχει ποιος θα το γεμίσει προς όφελος της Ελλάδας και της κοινωνίας.