Μαύρη τρύπα «κράτους τζιχαντιστών» σχηματίζεται μεταξύ Τίγρη και Ευφράτη

Μήνες αφού κατέλαβαν τη Φαλούτζα του Ιράκ, και αφού ελέγχουν «νησίδες» στη Συρία, οι τζιχαντιστές της ISIL πήραν τον έλεγχο της Μοσούλης και του Τικρίτ: Η προέλαση μοιάζει να τους φέρνει πιο κοντά στον στόχο της δημιουργίας ενός «Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας». 

Η Βαγδάτη μοιάζει ανήμπορη και πληρώνει το τίμημα της σκληρά διχαστικής στάσης που κράτησε ο πρωθυπουργός Μαλίκι.

Χαρακτηριστικό δείγμα της πολιτικής αποσταθεροποίησης που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη χώρα είναι και το γεγονός ότι παρά το αίτημα Μαλίκι να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταστη έκτακτης ανάγκης το κοινοβούλιο του Ιράκ δεν κατάφερε να καταλήξει σε απαρτία για την ψηφοφορία.

Οι περισσότεροι από αυτούς που μποϊκοτάρουν το κοινοβούλιο είναι σουνίτες ή προέρχονται από κουρδικές παρατάξεις του Ιράκ και αντιτίθενται στις έκτακτες εξουσίες που έχει λάβει ο Μαλίκι.

Οι ΗΠΑ κάθε άλλο παρά θέλουν μία νέα περιπέτεια στο Ιράκ, αλλά η απειλή είναι απτή. Και η Τουρκία έχει να διαλέξει μεταξύ δύο κακών, καθώς μόνο οι Κούρδοι δεν ρίχνουν τα όπλα.

Η μαύρη σημαία της ISIL (ή ISIS, αναλόγως του εάν οι μεταφραστές επιλέγουν τη «Συρία» ή το «Λεβάντε» για την ονομασία του δεύτερου χώρου που εποφθαλμιά η οργάνωση) κυματίζει πλέον στη ζώνη μεταξύ των κουρδικών περιοχών του βόρειου Ιράκ και της Βαγδάτης. 

Στόχος της είναι να ενώσει, υπό την σαρία, τους σουνιτικούς πληθυσμούς της περιοχής. Κρίνοντας από την κατάσταση που επικρατεί όπου η ISIL έχει σήμερα τον έλεγχο, μία τέτοια περιοχή δύσκολα θα γινόταν κάτι παραπάνω από ένα τοπίο χάους μέσα στο οποίο κινούνται τζιχαντιστικές ομάδες από το ένα θερμό σημείο της περιοχής στο άλλο.

Η σουνιτική οργάνωση θεωρείται απομεινάρι του πολέμου εναντίον των Αμερικανών μετά το 2003. Είχε σχηματιστεί τότε ως ένα από τα παρακλάδια της Αλ Κάιντα στην περιοχή και, με την τελική επικράτηση των αμερικανικών δυνάμεων, είχε τεθεί αποδυναμωμένη στο περιθώριο -αν και κανείς δεν είχε ποτέ την ψευδαίσθηση ότι εξουδετερώθηκε.

Ακολούθησαν τα θυελλώδη χρόνια της εμφύλιας στο Ιράκ, η αποχώρηση των ΗΠΑ από την πολύνεκρη εκστρατεία τους στη χώρα και η παράδοση καθηκόντων σε σε έναν ιρακινό στρατό που χτίστηκε ουσιαστικά από το μηδέν. 

Με αυτό το υπόβαθρο και φόντο τον εμφύλιο στη Συρία, τα μέλη της ISIL κατέληξαν να ελέγχουν όχι μόνο τη Φαλούτζα και, πλέον, τη Μοσούλη αλλά και τμηματικά ή εξ ολοκλήρου διάφορα κέντρα στη Συρία πάνω στον Ευφράτη αλλά και στο βορειοανατολικό της τμήμα.  Η δύναμή της υπολογίζεται γύρω στους 12.000 άνδρες στο Ιρακ και γύρω στους 8.000 στη Συρία.

Ακόμη ωστόσο, η παρουσία της στη Συρία είναι μεν σημαντική αλλά δεν αυτό που έχει ενισχύσει καθοριστικά την ISIL – αν και ο συριακός εμφύλιος βέβαια είναι ένας από τους εκρηκτικούς παράγοντες που καθιστούν την οργάνωση ακόμη σημαντικότερη απειλή για την περιοχή. Οι τζιχαντιστές οφείλουν την ενίσχυσή τους στον κυριότερό τους αντίπαλό σήμερα, την κυβέρνηση της Βαγδάτης.  

Καύσιμο της σύγκρουσης, η περιφρόνηση για τους σουνίτες

Αυτό που εξηγεί την ενίσχυση της ISIL είναι η αδυναμία της κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης και η επιχειρησιακή αδυναμία του ιρακινού στρατού. Πίσω από αυτήν την αδυναμία κρύβεται η σκληρά διχαστική στάση του σιίτη πρωθυπουργού Νούρι αλ Μαλίκι, ο οποίος έκανε σχεδόν τα πάντα για να περιθωριοποιήσει τους σουνίτες και καλλιέργησε έτσι το καταλληλότερο έδαφος για την οργάνωση. 

Ενδεικτικά, λίγο πριν το ξέσπασμα της εμφύλιας βίας, οι ΗΠΑ είχαν αρχίσει το 2005 να συνεργάζονται με σουντικές φυλές στο Ανμπάρ, τις οποίες χρησιμοποίησαν στην μάχη εναντίον, τότε, της Αλ Κάιντα. Αργότερα ωστόσο, η σιιτική διακυβέρνησης της Βαγδάτης δεν φάνηκε εξίσου «ευέλικτη» και δεν ενσωμάτωσε, όπως ήταν η αρχική πρόθεση, αυτές τις ομάδες σουνιτών στη στρατιωτική της μηχανή -και οι ένοπλες ομάδες έμειναν επικίνδυνα αδρανείς.