Ένας χρόνος χωρίς τον Τσάβες σε μια Βενεζουέλα απαισιόδοξη

Αρκετούς μήνες προτού χάσει τη μάχη με τον θάνατο, ο Τσάβες είχε δώσει το χρίσμα στον Νικολάς Μαδούρο, καλώντας τους οπαδούς του, κυρίως όμως τα στελέχη του Στρατού και του κόμματός του να τον στηρίξουν.

Οι δώδεκα μήνες που πέρασαν από την ημέρα του θανάτου του ήταν ίσως οι πιο «γεμάτοι» μήνες της τελευταίας δεκαετίας στη Βενεζουέλα. 

Η αρχή έγινε από τις εκλογές του Απριλίου του 2013, όταν οι πολίτες κλήθηκαν να αποφασίσουν για τον νέο πρόεδρο. Θα ήταν ο Μαδούρο ή ο «αιώνιος δεύτερος» Ενρίκε Καπρίλες; 

Ο Μαδούρο κέρδισε τις εκλογές, αλλά με μία ποσοστιαία μονάδα διαφορά. Οι μισοί πολίτες της χώρας τού γύρισαν την πλάτη. Δεν ήταν και το καλύτερο ξεκίνημα.

Ακολούθησαν ακόμα περισσότερα προβλήματα: Ελλείψεις βασικών αγαθών από τα σούπερ μάρκετ, ακόμα και χαρτιού τουαλέτας γεγονός που έγινε σχεδόν ανέκδοτο.

Ύστερα ήρθε η «άλωση» γνωστής αλυσίδας ηλεκτρικών ειδών, προκειμένου ο κόσμος να αποκτήσει φθηνά είδη. Υποτίθεται ότι με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση θα έδινε ένα μάθημα στους επιχειρηματίες που δεν εννοούν να κατεβάσουν τις τιμές. 

Επί ώρες χιλιάδες πολίτες περίμεναν υπομονετικά έξω από τα καταστήματα για να πάρουν σε «λογικές τιμές» τηλεοράσεις plasma, ηλεκτρικές συσκευές και ό,τι άλλο είχε μείνει στα ράφια.

Δεν έλειψαν φυσικά και τα παρατράγουδα, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις σημειώθηκαν λεηλασίες. Έγιναν και συλλήψεις, καθώς η κυβέρνηση δεν ήθελε με κανέναν τρόπο τρόπο να ακουστεί η λέξη «πλιάτσικο» που θα θυμίσει τις λεηλασίες στα καταστήματα του Καράκας το Φεβρουάριο του 1989, όταν ο τότε πρόεδρος προσπαθούσε να σώσει τη χώρα με τη βοήθεια του ΔΝΤ…

Ο ίδιος ο Μαδούρο απέκτησε υπερεξουσίες προκειμένου να ελέγξει την οικονομική κρίση. Αν υποτεθεί ότι η οικονομική κρίση και ο πληθωρισμός που τρέχει με 57% τιθασεύονται με υπερεξουσίες.

Από κοντά το γνωστό πρόβλημα της εγκληματικότητας: η Βενεζουέλα είναι μία από τις πιο βίαιες χώρες του πλανήτη με σχεδόν 25.000 δολοφονίες το 2013. Οι περισσότερες δολοφονίες γίνονται από ένοπλες ομάδες που κυκλοφορούν με μοτοσικλέτες. 

Η χώρα σοκαρίστηκε ακόμα περισσότερο πριν από μερικούς μήνες, όταν η 29χρονη Μόνικα Σπίαρ έπεφτε νεκρή από τα πυρά ληστών στο αυτοκίνητό της. Οι δράστες πυροβόλησαν και σκότωσαν τον βρετανό σύζυγό της, ενώ το 5χρονο κοριτσάκι τους τραυματίστηκε.

Το γεγονός αυτό οδήγησε τον πρόεδρο στην απόφαση να πραγματοποιήσει συνάντηση κορυφής με όλους τους κυβερνήτες της χώρας, προκειμένου να συζητήσουν το πρόβλημα της βίας και να αναζητηθούν λύσεις. Στο προεδρικό μέγαρο βρέθηκαν σύμμαχοι και αντίπαλοι, έδωσαν τα χέρια, συζήτησαν και αποχώρησαν.

Το αποκορύφωμα ήταν οι φοιτητικές διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στις αρχές Φεβρουαρίου στην πόλη Σαν Κριστόμπαλ της πολιτείας Τάτσιρα με αφορμή την απόπειρα βιασμού μιας φοιτήτριας.

Για την ιστορία, η συγκεκριμένη πολιτεία βρίσκεται στα σύνορα με την Κολομβία και συχνά αποτελεί πέρασμα ναρκωτικών και παραστρατιωτικών. Η Τάτσιρα είναι το λίκνο της αντίστασης στον Μαδούρο, τον οποίο «μαύρισε» στις προεδρικές εκλογές του 2013 με ποσοστά υψηλότερα από τον μέσο όρο στην υπόλοιπη χώρα.

Οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν και σε άλλες πόλεις και ήδη κλείνουν έναν μήνα. Οι νεκροί έφτασαν τους 17, εκατοντάδες είναι οι συλληφθέντες (μεταξύ αυτών και αστυνομικοί). 

Στη φυλακή βρίσκεται και ένας από τους σκληρούς της Αντιπολίτευσης, ο Λεοπόλδο Λόπες, ενώ τα Μέσα Ενημέρωσης είναι υπό διωγμό. Οι θεωρίες συνωμοσίας δίνουν και παίρνουν. Ο πρόεδρος μιλά για απόπειρα πραξικοπήματος, θυμίζοντας τις μέρες του 2002, όταν κάτι ανάλογο αντιμετώπισε και ο προκάτοχός του.

Ο Τσάβες μιλούσε ανέκαθεν για την «όμορφη επανάσταση» (la revolución bonita). Οι πολιτικές αναδιανομής του εισοδήματος (χάρη στο πετρέλαιο) έκλεισαν ανισότητες, μείωσαν τη φτώχεια και τον αναλφαβητισμό.

Ο ίδιος είχε και ένα μοναδικό επικοινωνιακό χάρισμα για να στηρίξει το το όραμά του. Δημιούργησε φανατικούς εχθρούς, αλλά και πολλούς φίλους. Ορισμένοι ήταν και επώνυμοι: ο Όλιβερ Στόουν και ο Σον Πεν δεν έκρυψαν ποτέ το θαυμασμό τους στο έργο του.

Ο Μαδούρο ήρθε στην εξουσία χωρίς αυτό το χάρισμα, χωρίς καν την περίοδο χάριτος, που απολαμβάνει ο εκάστοτε πρόεδρος.

Επιπλέον, κλήθηκε να διαχειριστεί τις διαφορετικές «συνιστώσες» εντός του κυβερνώντος κόμματος. «Εντός υπάρχουν προσωπικές πολιτικές, κάθε ηγέτης προσπαθεί να ενδυναμώσει τη θέση του, διατηρώντας συμμαχίες με άλλες τάσεις» λέει στην El País η Κολέτ Καπρίλες, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Σιμόν Μπολίβαρ του Καράκας.

Η ίδια σημειώνει ότι ο Μαδούρο έχει ακουμπήσει στην αριστερή τάση, αυτή που βλέπει με μεγαλύτερη συμπάθεια το κουβανικό μοντέλο. Δεν έχει άλλη επιλογή, αλλά δεν έχει και τη λάμψη του Τσάβες να αλλάζει ενδεχομένως απόψεις χωρίς συνέπειες.

Μέχρι τις διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου, η «συνύπαρξη» εντός της κυβέρνησης λειτουργούσε με κάποια συνέπεια, ιδίως μεταξύ του Μαδούρο και του ισχυρού προέδρου της Βουλής Ντιοσντάδο Καμπέγιο. 

Όμως η «γκρίνια» έχει αρχίσει να ακούγεται και στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος, ιδίως σε σχέση με τους χειρισμούς των διαδηλώσεων.

«Κέρδος», πάντως, για τον Μαδούρο είναι οι διαφορετικές τάσεις που εμφανίζονται στους κόλπους της Αντιπολίτευσης. Από τη μία ο σκληροπυρηνικός Λόπες ζητά συνέχιση των διαδηλώσεων και από την άλλη ο Καπρίλες, ο οποίος ποντάρει στη φυσιολογική φθορά της κυβέρνησης.

Ακόμα μεγαλύτερο «κέρδος» για τον ίδιο είναι η αμηχανία με την οποία η Νότιος και Κεντρική Αμερική παρακολουθεί τις εξελίξεις. Κάποιοι ανησυχούν περισσότερο, κάποιοι λιγότερο, κάποιοι άλλοι προσπαθούν να μην μιλούν.

Όπως παρατηρεί η El País, o χρόνος θα κρίνει αν τα χρόνια του Τσάβες στην προεδρία χώρισαν την ιστορία της Βενεζουέλας σε ένα «πριν» και ένα «μετά» την παρουσία του από αυτή τη χώρα.

Προς το παρόν, πάντως, αυτό το «μετά» δεν μοιάζει να είναι τόσο ελκυστικό…  

Απόστολος Ρουμπάνης